TransFormWork2

Το έργο υλοποιείται με την Οικονομική Υποστήριξη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής – Γενική Διεύθυνση Απασχόλησης, Κοινωνικών Υποθέσεων και Ένταξης, SOCPL-2023-SOC-DIALOG

Ο ψηφιακός μετασχηματισμός της οικονομίας που φέρνει αυξημένη χρήση συστημάτων ΤΝ στους χώρους εργασίας της ΕΕ πρόκειται για ένα ποικιλόμορφο θέμα με σημαντικό αντίκτυπο στην καθημερινή ζωή για τον κόσμο της εργασίας και την κοινωνία στο σύνολό της. Τα κράτη μέλη της ΕΕ αντιμετωπίζουν αυτές τις προκλήσεις με διαφορετικούς τρόπους, λόγω διαφορετικών κοινωνικών και οικονομικών καταστάσεων, αγορών εργασίας, συστημάτων εργασιακών σχέσεων και υφιστάμενων πρακτικών και συλλογικών συμφωνιών.

Οι Ευρωπαίοι κοινωνικοί εταίροι έχουν εμπλακεί στη συζήτηση για τη ρύθμιση της ΤΝ από τα πρώτα στάδια. Ως απάντηση στα προβλήματα και τις προκλήσεις της ψηφιοποίησης για τις αγορές εργασίας και τον κόσμο της εργασίας, καθώς και για την κοινωνία στο σύνολό της, οι Ευρωπαίοι κοινωνικοί εταίροι υπέγραψαν τη Συμφωνία Πλαίσιο για την Ψηφιοποίηση, η οποία έχει σχεδιαστεί για να ενθαρρύνει και να βοηθήσει τους εργοδότες και τους εργαζόμενους στα κράτη μέλη της ΕΕ να αποτελούν ηγετική δύναμη στις διαδικασίες ψηφιακού μετασχηματισμού στον κόσμο της εργασίας. Η Συμφωνία Πλαίσιο καθορίζει κατευθυντήριες γραμμές και αρχές για το πώς και υπό ποιες συνθήκες εφαρμόζεται η ΤΝ στον κόσμο της εργασίας και επισημαίνει το γεγονός ότι επί του παρόντος οι περισσότερες επιχειρήσεις στην Ευρώπη βρίσκονται ακόμη στα πρώτα στάδια χρήσης νέων δυνατοτήτων που βασίζονται στην ΤΝ για τη βελτιστοποίηση των εργασιακών διαδικασιών ή τη δημιουργία νέων επιχειρηματικών μοντέλων. Επομένως είναι σημαντικό να διερευνηθούν οι δυνατότητες χρήσης της ΤΝ ή της μηχανικής μάθησης για οικονομική ανάπτυξη και καλές συνθήκες εργασίας.

Το έργο στοχεύει στην κατάληξη κοινών λύσεων από τους εθνικούς κοινωνικούς εταίρους:

• για τη διαχείριση των επιπτώσεων της ΤΝ και της αλγοριθμικής διοίκησης και του τεράστιου αντίκτυπού τους στην εργασία του μέλλοντος.
• για την αντιμετώπιση των σημαντικών ζητημάτων που σχετίζονται με τις εργασιακές σχέσεις.
• για την εύρεση κατάλληλων μηχανισμών, πρακτικών και πρωτοβουλιών για την έγκαιρη πρόβλεψη των αναγκών σε δεξιότητες του αύριο, και για την αναβάθμιση και επανακατάρτιση του υπάρχοντος εργατικού δυναμικού – που είναι θεμελιώδης για την επιτυχία μιας ΤΝ που λειτουργεί προς όφελος όλων.
• για την ευαισθητοποίηση σχετικά με την εφαρμογή των σωστών στρατηγικών και τη διασφάλιση της αρχής της διατήρησης του ανθρώπινου ελέγχου, η ΤΝ θα μπορούσε να επιφέρει σαφή οφέλη και προστιθέμενη αξία για τους εργοδότες και τους εργαζόμενους, παρέχοντας νέες ευκαιρίες στην αγορά εργασίας, νέους τρόπους οργάνωσης της εργασίας και βελτίωση των συνθηκών εργασίας.

• Συνομοσπονδία Ανεξάρτητων Συνδικάτων Βουλγαρίας (CITUB)
• Γενική Ένωση Εργαζομένων (GWU), Μάλτα
• Συνομοσπονδία Εργαζομένων Κύπρου (ΣΕΚ)
• Γενική Συνομοσπονδία Εργασίας (CGIL), Ιταλία
• Συνδικάτο Υπηρεσιών, Βιομηχανίας, Επαγγελματιών και Τεχνικών (SIPTU), Ιρλανδία
• Ομοσπονδία Εργοδοτών & Βιομηχάνων Κύπρου (ΟΕΒ)
• Εμπορικό Επιμελητήριο και η Ένωση Επιχειρήσεων της Μάλτας (TMCCEA)
• Συνομοσπονδία Εργοδοτών CONCORDIA (CPC), Ρουμανία
• Σχολή Οικονομικών Επιστημών της Βαρσοβίας (SGH), Πολωνία

• Να μελετήσει σε εθνικό πλαίσιο, τα υφιστάμενα νομοθετικά μέτρα και τις στρατηγικές και πρωτοβουλίες των κοινωνικών εταίρων που σχετίζονται με τον αντίκτυπο της Τεχνητής Νοημοσύνης (ΤΝ) στις εργασιακές σχέσεις (και πιο συγκεκριμένα τους κανονισμούς όπως προβλέπονται από τη Συμφωνία Πλαίσιο για την Ψηφιοποίηση και άλλα βασικά έγγραφα των κοινωνικών εταίρων της ΕΕ). Έτσι, η ανάλυση θα εξετάσει θέματα όπως, η αρχή της διατήρησης του ανθρώπινου ελέγχου, η αλγοριθμική διοίκηση και λήψη αποφάσεων, η προστασία της ανθρώπινης αξιοπρέπειας από τον αντίκτυπο των αλγοριθμικών συστημάτων στην εργασία και από τους ψυχοκοινωνικούς κινδύνους, τα συστήματα κατάρτισης των κοινωνικών εταίρων για τη διατήρηση των εργαζομένων (ιδιαίτερα στη χρήση της ΤΝ), πώς τα δεδομένα από την αλγοριθμική διαχείριση επηρεάζουν τις συλλογικές διαπραγματεύσεις και τη σύναψη συλλογικών συμβάσεων εργασίας.
• Να διαχειριστεί τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει ο κοινωνικός διάλογος που απορρέουν από τους δύο πυλώνες της Συμφωνίας Πλαίσιο για την Ψηφιοποίηση και συγκεκριμένα: α) την Τεχνητή Νοημοσύνη και Εγγύηση της αρχής της διατήρησης του ανθρώπινου ελέγχου και β) τον Σεβασμό της Ανθρώπινης Αξιοπρέπειας και Επιτήρηση, και τις νέες ευκαιρίες που παρουσιάζει η ψηφιοποίηση.
• Να πραγματοποιήσει τη Συγκριτική ανάλυση των τάσεων στις 7 χώρες των εταίρων του Έργου και να εκπονήσει Κατευθυντήριες Γραμμές για την παρακολούθηση και διαχείριση της ΤΝ σε επίπεδο επιχείρησης με βάση την έρευνα και μελέτη και τις διεξαχθείσες εκδηλώσεις σε ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο.
• Να υποστηρίξει τους Ευρωπαίους κοινωνικούς εταίρους στις προσπάθειές τους για την υιοθέτηση μιας Οδηγίας της ΕΕ για τα Αλγοριθμικά Συστήματα στην Εργασία και να ευαισθητοποιήσει και να ενισχύσει την ικανότητα των εθνικών κοινωνικών εταίρων να εισαγάγουν, στις χώρες τους, νέους κανονισμούς για τη χρήση της ΤΝ και το σεβασμό της αρχής της διατήρησης του ανθρώπινου ελέγχου κατά τη χρήση της αλγοριθμικής διοίκησης.
• Να βελτιώσει την κατανόηση των εργοδοτών, των εργαζομένων και των εκπροσώπων τους για τις ευκαιρίες και τις προκλήσεις στον κόσμο της εργασίας που προκύπτουν από την ΤΝ και να διασφαλίσει μια δίκαιη μετάβαση στον χώρο εργασίας του μέλλοντος.
• Στο πλαίσιο των νέων εργασιακών σχέσεων που επιβάλλουν οι νέες τεχνολογίες και ιδιαίτερα η ΤΝ, να οργανώσει συζητήσεις και ανταλλαγή εμπειριών και παραδειγμάτων καλών πρακτικών καθώς και του ρόλου των κοινωνικών εταίρων και του κοινωνικού διαλόγου σε αυτή τη διαδικασία στο πλαίσιο των νέων διαστάσεών σε εθνικό και διακρατικό επίπεδο.
• Να προωθήσει καλές πρακτικές και θετικά αποτελέσματα που απορρέουν από τον κοινωνικό διάλογο και τις συλλογικές διαπραγματεύσεις το σεβασμό της αρχής της διατήρησης του ανθρώπινου ελέγχου κατά την εισαγωγή αλγοριθμικών συστημάτων και τον αντίκτυπο που έχουν στις εργασιακές σχέσεις σε εθνικό επίπεδο, εκπονώντας 2 Σύντομες Εκθέσεις Πολιτικής (μία ανά έτος) που θα παρουσιάζουν τις τρέχουσες συζητήσεις πολιτικής σε επίπεδο ΕΕ σχετικά με την ψηφιοποίηση, την ΤΝ και την αλγοριθμική διοίκηση.
• Να διερευνήσει την αναγκαιότητα τροποποίησης των υφιστάμενων εθνικών νομικών πλαισίων για την καλύτερη ρύθμιση της ΤΝ με σκοπό την ενίσχυση της εφαρμογής της Συμφωνίας Πλαίσιο για την Ψηφιοποίηση και να προωθήσει την υιοθέτηση των προτεινόμενων Οδηγιών για τα Αλγοριθμικά Συστήματα και τους Ψυχοκοινωνικούς Κινδύνους, συμπεριλαμβανομένου του σχεδίου Νόμου για την ΤΝ, και να κάνει προτάσεις στους αρμόδιους εθνικούς και ευρωπαϊκούς θεσμούς.

• Υλοποίηση μελέτης και αναλύσεις των εθνικών πλαισίων, υφιστάμενων νομοθετικών μέτρων, στρατηγικών και πρωτοβουλιών των κοινωνικών εταίρων σχετικά με τον αντίκτυπο της ΤΝ στις εργασιακές σχέσεις, δια μέσου της τεκμηρίωσης από τις επτά Εθνικές Εκθέσεις.
• Συγκριτική ανάλυση των τάσεων στις χώρες των εταίρων (Συγκριτική έκθεση του έργου).
• Κατευθυντήριες γραμμές για την παρακολούθηση και διαχείριση της ΤΝ σε επιχειρησιακό επίπεδο με βάση την έρευνα και μελέτη στις 7 χώρες των εταίρων.
• Δύο Σύντομες Εκθέσεις Πολιτικής που θα παρουσιάζουν τις τρέχουσες συζητήσεις πολιτικής σε επίπεδο ΕΕ σχετικά με την ψηφιοποίηση, την ΤΝ και την αλγοριθμική διοίκηση.
• Επτά Εθνικά Φόρουμ Συζήτησης για ανταλλαγή εμπειριών και παραδειγμάτων καλών πρακτικών.
• Τρεις Ευρωπαϊκές Συζητήσεις Στρογγυλής Τραπέζης που θα εξετάζουν τις ευκαιρίες και τις προκλήσεις στον κόσμο της εργασίας που προκύπτουν από την ΤΝ και διασφαλίζουν μια δίκαιη μετάβαση στον χώρο εργασίας του μέλλοντος.
• Τελικό Συνέδριο για τη διάδοση των αποτελεσμάτων του έργου και την προώθηση καλών πρακτικών και θετικών αποτελεσμάτων που προκύπτουν από τον κοινωνικό διάλογο και τις συλλογικές διαπραγματεύσεις σχετικά με το σεβασμό της αρχής της διατήρησης του ανθρώπινου ελέγχου κατά την εισαγωγή αλγοριθμικών συστημάτων και τον αντίκτυπο που έχουν στις εργασιακές σχέσεις σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο.

Οι ερευνητικές και αναλυτικές δραστηριότητες θα πραγματοποιηθούν σε τέσσερα στάδια:

• Στάδιο 1 – Έρευνα βιβλιογραφίας του εθνικού πλαισίου, των υφιστάμενων νομοθετικών μέτρων και των στρατηγικών και πρωτοβουλιών των κοινωνικών εταίρων σχετικά με τον αντίκτυπο της ΤΝ στις εργασιακές σχέσεις.
• Στάδιο 2 (ποιοτικά και ποσοτικά δεδομένα) – συνεντεύξεις με επιλεγμένους ερωτηθέντες από τους κοινωνικούς εταίρους και άλλους βασικούς θεσμούς.
• Στάδιο 3 – ανάλυση, συμπεράσματα και συστάσεις (όπως αυτά θα τεκμηριώνονται στις 7 Εθνικές εκθέσεις) με στόχο τη διερεύνηση της αναγκαιότητας τροποποίησης των υφιστάμενων εθνικών νομικών πλαισίων για την καλύτερη ρύθμιση της ΤΝ με σκοπό την ενίσχυση της εφαρμογής της Συμφωνίας Πλαίσιο για την Ψηφιοποίηση και την προώθηση της υιοθέτησης των προτεινόμενων Οδηγιών για τα Αλγοριθμικά Συστήματα και τους Ψυχοκοινωνικούς Κινδύνους και τη διατύπωση προτάσεων προς τους αρμόδιους εθνικούς και ευρωπαϊκούς θεσμούς.
• Στάδιο 4 – συγκριτική ανάλυση (Συγκριτική έκθεση) των 7 Εθνικών εκθέσεων, συμπεριλαμβανομένων των κύριων συμπερασμάτων και συστάσεων.
  Κατά το Στάδιο 4 του έργου ως μέρος της μεθοδολογίας θα υλοποιηθούν επίσης οι ακόλουθες δράσεις:
  • Εκπόνηση Κατευθυντήριων Γραμμών για την παρακολούθηση και διαχείριση της ΤΝ σε επίπεδο επιχείρησης.
  • Δύο Σύντομες Εκθέσεις Πολιτικής για την παρουσίαση των τρεχουσών συζητήσεων πολιτικής σε επίπεδο ΕΕ σχετικά με την ψηφιοποίηση, την ΤΝ και την αλγοριθμική διοίκηση.
  • Επτά Εθνικά Φόρουμ για συζητήσεις και ανταλλαγή εμπειριών και παραδειγμάτων καλών πρακτικών σχετικά με το ρόλο των κοινωνικών εταίρων και του κοινωνικού διαλόγου ως προς τη διαχείριση και παρακολούθηση του αντίκτυπου της ΤΝ στο πλαίσιο των νέων διαστάσεών της σε εθνικό και διακρατικό επίπεδο.
  • Τρεις Ευρωπαϊκές Συζητήσεις Στρογγυλής Τραπέζης για την προώθηση καλών πρακτικών και θετικών αποτελεσμάτων που προκύπτουν από τον κοινωνικό διάλογο και τις συλλογικές διαπραγματεύσεις σχετικά με το σεβασμό της αρχής της διατήρησης του ανθρώπινου ελέγχου κατά την εισαγωγή αλγοριθμικών συστημάτων και τον αντίκτυπο που έχουν στις εργασιακές σχέσεις σε εθνικό επίπεδο.
  • Τελικό Διεθνές Συνέδριο για την παρουσίαση και συζήτηση των συνολικών αποτελεσμάτων του έργου, τη διάδοση των βασικών ευρημάτων, την ενθάρρυνση μιας ευρύτερης συζήτησης για το πώς να αξιοποιηθούν καλύτερα τα οφέλη από τον ψηφιακό μετασχηματισμό στον χώρο εργασίας.

Η πρώτη συνάντηση του έργου διοργανώθηκε από την βουλγάρικη συντεχνία CITUB στη Σόφια, στις 8 Μαΐου 2024. Κατά τη συνάντηση έγιναν οι προπαρασκευαστικές εργασίες και συντονισμός για το έργο το οποίο θα υλοποιηθεί σε βάθος διετίας με την συνδρομή και συνεργασία των εταίρων που συμμετέχουν. Στα πλαίσια του έργου θα υλοποιηθούν σεμινάρια, συμβουλευτικά εργαστήρια και διεξοδική ποιοτική και ποσοτική έρευνα.

Η πρώτη ευρωπαϊκή σύνοδος στρογγυλής τραπέζης του έργου διοργανώθηκε από την ιρλανδική συντεχνία SIPTU στο Δουβλίνο στις 15 Οκτωβρίου 2024. Στα πλαίσια της συζήτησης έγιναν διάφορες παρουσιάσεις εμπειρογνωμόνων σε θέματα Τεχνητής Νοημοσύνης. Παρεμβάσεις έγιναν επίσης από στελέχη της BusinessEurope, της πανευρωπαϊκής οργάνωσης εργοδοτών της οποίας η Ομοσπονδία Εργοδοτών & Βιομηχάνων (ΟΕΒ) είναι μέλος, και της European Trade Union Confederation (ETUC).

Θεματικές ενότητες και παρουσιάσεις:

Το έργο TransformWork2 – στόχοι και αποτελέσματα

• Ina Atanasova – Project Manager, CITUB (Παρουσίαση)

Ευρωπαϊκός Κανονισμός για την Τεχνητή Νοημοσύνη – οι απόψεις των ευρωπαίων κοινωνικών εταίρων

• Isabelle Schömann, Deputy General Secretary, ETUC
• Isaline Ossieur, Adviser, Social Affairs, BusinessEurope (Παρουσίαση)
• Eamonn Cahill, Principal Officer, AI and Digital Regulation Unit Department of Enterprise, Trade and Employment (Παρουσίαση)

Ηθική διάσταση της ψηφιοποίησης στην εργασία

• Catherine Keogh, National Secretary, Fórsa
• Aidan Connolly, CEO, Idiro Analytics
• Sara Riso, Research Manager, EUROFOUND (Παρουσίαση)

Ενσωματώνοντας την Τεχνητή Νοημοσύνη στους ευρωπαϊκούς χώρους εργασίας

• Bernard Harbor, Member of the National AI Advisory Council, IE
• Alexiei Dingli, Professor of Artificial Intelligence (AI) and Head of the Department of Artificial Intelligence, University of Malta (Παρουσίαση)
• Cinzia Maiolini, National Secretary, Filctem Cgil (Παρουσίαση)

Τεχνητή Νοημοσύνι και απασχόληση – η εμπειρία της Ιρλανδίας

• Lisa Wilson, Senior Economist, Nevin Economic Research Institute (Παρουσίαση)
• Mary Connaughton, Director, Chartered Institute of Personnel and Development (CIPD), Irelan (Παρουσίαση)

Επισκόπηση της Τεχνητής Νοημοσύνης σε εθνικό επίπεδο

• Brian McGann, Project Coordinator, SIPTU, Ιρλανδία
• Frank Vaughan, Project Researcher, Ιρλανδία (Παρουσίαση)
• Rositsa Makelova, Project Researcher, CITUB, Βουλγαρία (Παρουσίαση)
• Salvo Leonardi, Project Researcher FDV/CGIL, Ιταλία (Παρουσίαση)
• Anna Anetta Janowska, Project Researcher, SGH, Πολωνία (Παρουσίαση)
• Χρίστος Πελεκάνος, Τμήμα Οικονομικών Μελετών, ΣΕΚ, Κύπρος (Παρουσίαση)
• Fabio Bajada, Malta Chamber, Μάλτα (Παρουσίαση)
• Liviu Neagu, Concordia Employers’ Confederation, Ρουμανία (Παρουσίαση)

Η δεύτερη ευρωπαϊκή σύνοδος στρογγυλής τραπέζης του έργου διοργανώθηκε από την ιταλική συντεχνία CGIL στη Μπολόνια στις 27 Μαρτίου 2025. Στα πλαίσια του συνόδου, οι εταίροι του έργου και οι εμπειρογνώμονες εισηγητές που συμμετείχαν αντάλλαξαν απόψεις για την επίδραση της τεχνητής νοημοσύνης στην απασχόληση, την οργάνωση και συνθήκες απασχόληση, την σχέση εργοδότη-εργοδοτούμενου και την συλλογική αντιπροσώπευση. Παρουσιάστηκαν επίσης οι εξελίξεις που αφορούν την ΤΝ σε εθνικό επίπεδο, ενώ έγιναν και παρουσιάσεις σχετικές με περίπτωσης μελέτης στην Ιταλία.

Θεματικές ενότητες και παρουσιάσεις:

Χαιρετισμοί

• Michele Bulgarelli, General Secretary CdLM
• Francesco Sinopoli, President Fondazione Giuseppe Di Vittorio
• Ivailo Kalfin, Executive Director Eurofound

Εισαγωγή στο έργο και πρόσφατες εξελίξεις

• Ina Atanasova, Project Manager Citub (Παρουσίαση)

Η επίδραση της Τεχνητής Νοημοσύνης στην απασχόληση, την οργάνωση και τους όρους εργασίας

• AI in workplaces: some evidence from the TransFormWork II desk research – Kevin O’Kelly, Work sociologist, Project Scientific Co-ordinator (Παρουσίαση)
• The hidden work of IA – Marco Marrone, Sociologist, University of Salento
• AI and robotics in the EU: prevalence, perceptions, and company practices – Sara Riso, Research manager, Eurofound (Παρουσίαση)
• IA and gender issues – Giulia Sudano and Laura Sartori, Aequitas Project

Η επίδραση της Τεχνητής Νοημοσύνης στην αγορά εργασίας, τη σχέση εργοδότη-εργοδοτούμενου και την συλλογική αντιπροσώπευση στην Ιταλία

• AI and work: a labour law profile – Federico Martelloni, Labour Lawyer, University of Bologna
• AI, collective bargaining and I&C rights – Giulio Centamore, Labour Lawyer, University of Bologna
• AI and trade unions – Matteo Rinaldini, Sociologist, University of Modena & Reggio Emilia (Παρουσίαση)

Επισκόπηση της Τεχνητής Νοημοσύνης σε εθνικό επίπεδο (συζήτηση στρογγυλής τραπέζης)

• Rositsa Makelova – CITUB, Βουλγαρία (Παρουσίαση)
• Λένα Παναγιώτου – OEB, Κύπρος (Παρουσίαση)
• Frank Vaughan – SIPTU, Ιρλανδία
• Fabio Bajada – Malta Chamber, Μάλτα (Παρουσίαση)
• Andrzej Zybała – SGH, Πολωνία (Παρουσίαση)
• Liviu Neagu, Concordia Employers’ Confederation, Ρουμανία
• Stefan Gran, Policy Advisor ETUC (online)

Περίπτωση μελέτης Tecnopolo Μπολόνιας – Συλλογική διαπραγμάτευση σε περιφερειακό επίπεδο

• Mirto Bassoli, CdLM Bologna
• Morena Diazzi, Emilia Romagna Region, General Director of Knowledge, Research, Labour, Enterprises
• Massimo Bussandri, General Secretary Cgil Emilia Romagna
• Alessandra Poggiani, General Director of Cineca

Καταληκτικά σχόλια

• Christian Ferrari, Cgil National Secretary