Η UNESCO, μετά το «Διεθνές Έτος Φωτός», αποφάσισε μόλις το 2016 να ορίσει τη σημερινή μέρα ως Διεθνή Ημέρα του Φωτός, με χιλιάδες εκδηλώσεις να πραγματοποιούνται ταυτόχρονα σε ολόκληρη την υφήλιο. Οι προγραμματισμένες εκδηλώσεις έχουν ως στόχο την ανάδειξη της εξέχουσας σημασίας του φωτισμού, φυσικού και τεχνητού, στους τομείς της επιστήμης, του πολιτισμού, της εκπαίδευσης, της βιώσιμης ανάπτυξης, της ιατρικής, των επικοινωνιών, της ενέργειας, της τέχνης και του περιβάλλοντος. Ο φωτισμός αποτελεί τον κατ’ εξοχήν πολυδιάστατο, διεπιστημονικό και καθοριστικό τομέα για τον άνθρωπο και το περιβάλλον του.
Το φως και η επίδρασή του στον άνθρωπο θα μπορούσε να ομαδοποιηθεί σε τρεις κατηγορίες- την οπτική, τη βιολογική και τη συναισθηματική.
Η οπτική πλευρά, με την οποία αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο και αφομοιώνουμε τις πληροφορίες, είναι αυτή που έρχεται πρώτα στο μυαλό μας. Μόνο αν κλείσουμε τα μάτια μας για κάποια δευτερόλεπτα και προσπαθήσουμε να κινηθούμε, θα συνειδητοποιήσουμε τη σημαντικότητα του φωτισμού, αλλά και πόσο δύσκολο είναι να κινηθούν στο περιβάλλον τα άτομα με προβλήματα στην όρασή τους.
Η βιολογική πλευρά του φωτισμού έχει αποκτήσει αυξημένο ενδιαφέρον τα τελευταία χρόνια, καθώς με τις φιλότιμες προσπάθειες των ειδικών φωτισμού, αρχίζει να γίνεται ευρέως γνωστό πώς το φως επηρεάζει τον βιολογικό μας βιορυθμό. Το φως, φυσικό και τεχνητό, καθορίζει τις ορμονικές εκκρίσεις του εγκεφάλου μας, οι οποίες με την σειρά τους επηρεάζουν βασικές λειτουργίες του ανθρώπινου οργανισμού, όπως αυτές που αφορούν τις καθημερινές δραστηριότητες, την ενεργοποίηση και σταθεροποίηση του εσωτερικού μας βιολογικού ρολογιού.
Στην συναισθηματική πλευρά του φωτισμού υπάρχουν τμήματα του εγκεφάλου που επεξεργάζονται τα οπτικά ερεθίσματα με τα οποία ελέγχονται η ευεξία, η προσοχή και ο αυτοέλεγχος. Σύμφωνα με επιστημονικές έρευνες, στα σκοτεινά περιβάλλοντα παρουσιάζονται λιγότερες αναστολές με αποτέλεσμα τα άτομα είτε να καπνίζουν περισσότερο είτε να τρώνε περισσότερο ανθυγιεινές τροφές. Επιπρόσθετα, ο φωτισμός είναι μέσον ανάδειξης του δομημένου περιβάλλοντος και δημιουργεί πολλές προκλήσεις για τους σχεδιαστές φωτισμού, για την εύρεση αποδοτικών λύσεων, για την προστασία του νυχτερινού περιβάλλοντος και την αποφυγή της φωτορύπανσης.
Του Λάμπρου Θ. Δούλου, διδάκτωρ φυσικός, σύμβουλος καθηγητής στο Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο
Δημοσίευση στα ΝΕΑ, Ελλάδα
