Aν και δεν ήταν κεραυνός εν αιθρία η πρόταση του Ευρωπαίου Επιτρόπου Πιέρ Μοσκοβισί για τη δημιουργία μιας κοινής και ενοποιημένης λίστας εταιρικής φορολογικής βάσης (Common and Consolidate Corporate Tax Base, CCCTB), εντούτοις προκάλεσε για άλλη μια φορά αντιδράσεις των χωρών μελών, που θεωρούν ότι θα επηρεασθούν από μια τέτοια εξέλιξη.
Η Κομισιόν, σύμφωνα με τον ίδιο τον Μοσκοβισί, αναμένεται να καταθέσει την πρόταση προς συζήτηση μέχρι το τέλος Οκτωβρίου, και στόχο έχει να βάλει τέλος στην εταιρική φοροαποφυγή. Ουσιαστικά, θα διασφαλίζει ότι τα εταιρικά κέρδη θα φορολογούνται κατά κύριο λόγο εκεί όπου παράγονται. Ο Επίτροπος Μοσκοβισί διευκρίνισε πως «σε γενικές γραμμές σήμερα τα κράτη-μέλη δίνουν φορολογικές εξαιρέσεις σε εταιρείες που μεταφέρουν τα κέρδη τους για να φορολογηθούν σε άλλες χώρες της Ε.Ε. Με το νέο σύστημα αυτές οι φορολογικές εξαιρέσεις θα περιοριστούν», είπε. Σημείωσε, ωστόσο, ότι σε καμία περίπτωση η Κομισιόν δεν σκέφτεται να προτείνει εναρμονισμό ή καθιέρωση ελάχιστου φορολογικού συντελεστή.
Ο Ευρωπαίος Επίτροπος μίλησε ακόμη και για τη δημιουργία μίας «μαύρης λίστας» εταιρειών, αλλά και την καθιέρωση της διασυνοριακής διαφάνειας στο ποιος δηλώνει τι και πού, ώστε ανά πάσα στιγμή να μπορεί να ελέγχεται. Η Κύπρος είναι μια χώρα η οποία προσελκύει ξένες εταιρείες λόγω ακριβώς του ευνοϊκού εταιρικού φορολογικού συντελεστή της. Θα επηρεάσει τη χώρα μας μια τέτοια εξέλιξη, αν τελικά εγκριθεί και καταστεί ευρωπαϊκή οδηγία;Τι ακριβώς θα συμβεί σε μια τέτοια περίπτωση τόσο στην Κύπρο όσο και σε άλλες χώρες με υψηλότερους φορολογικούς συντελεστές; Τα ερωτήματα θέσαμε στον Πρόεδρο του Συνδέσμου Εγκεκριμένων Ελεγκτών Δημήτρη Βάκη, από τον οποίο ζητήσαμε να ενημερώσει το αναγνωστικό μας κοινό για τις λεπτομέρειες της πρότασης της Κομισιόν.
Τι ακριβώς σημαίνουν, με απλά λόγια, όσα προτίθεται να εισηγηθεί η Κομισιόν; Πώς θα διαφοροποιηθεί η υφιστάμενη κατάσταση στη φορολόγηση των εταιρειών;
Αυτά που προτίθεται να εισηγηθεί η Κομισιόν αναμένεται να αποτελούν μετεξέλιξη προηγούμενων εισηγήσεων που έγιναν στο παρελθόν, αλλά δεν κατέληξαν σε ψήφιση. Με απλά λόγια, η Κομισιόν επιθυμεί να δημιουργηθεί μια μέθοδος υπολογισμού του κέρδους εταιρειών με διεθνείς δραστηριότητες, η οποία να είναι συμφωνημένη από όλα τα κράτη-μέλη και να είναι κοινή για όλους (κράτη και εταιρείες). Αυτή η μέθοδος ουσιαστικά θα ορίζει ποιες μορφές εσόδων φορολογούνται και ποια είδη εξόδων επιτρέπεται να εκπίπτουν (δηλαδή να αφαιρούνται από τα έσοδα), ώστε αυτό που παραμένει, δηλαδή το φορολογητέο κέρδος, να είναι το ίδιο, οπουδήποτε κι αν δημιουργείται! Συνεπώς, οι διεθνείς επιχειρήσεις θα ξέρουν ότι, όπου κι αν δραστηριοποιούνται στην Ε.Ε., θα υπολογίζουν τα φορολογητέα εισοδήματά τους με τον ίδιο τρόπο. Αυτό, φυσικά, αναμένεται να είναι μόνο ένα μέρος των προτάσεων.
Πέραν αυτού, αναμένεται ότι θα υπάρχει πρόνοια που να ορίζει ότι τα κέρδη που φορολογούνται θα κατανέμονται στις χώρες στις οποίες δημιουργούνται. Εδώ έγκειται μια άλλη ουσιαστική αλλαγή, γιατί, τουλάχιστον με βάση προηγούμενες προτάσεις, θα ορίζεται ότι τα κέρδη δημιουργούνται εκεί όπου κυρίως καταλήγουν τα προϊόντα και/ή οι υπηρεσίες. Δηλαδή, ενώ σήμερα είναι αποδεκτό ότι τα έσοδα συνήθως φορολογούνται στη χώρα από την οποία η εταιρεία εκδίδει τα τιμολόγιά της, με τη νέα βάση, τα έσοδα θα φορολογούνται στις χώρες όπου τα προϊόντα ή οι υπηρεσίες κατέληξαν. Αναμένεται ότι θα υπάρχουν και άλλα κριτήρια σε σχέση με το πώς αποφασίζεται η χώρα, όπως το κόστος και ο αριθμός προσωπικού και το ύψος των επενδύσεων και περιουσιακών στοιχείων.
Πρέπει να αναμένουμε την πλήρη πρόταση. Πώς θα επηρεασθεί η Κύπρος από τις προτεινόμενες αλλαγές; Να αναμένουμε αρνητικές επιδράσεις στην οικονομία της χώρας μας;
Από την άλλη, είναι προφανές ότι, εφόσον πολλά από αυτά τα συγκροτήματα χρησιμοποιούν μεν την Κύπρο ως βάση, αλλά το μεγαλύτερο ποσοστό πωλήσεων αφορά προϊόντα/υπηρεσίες που καταλήγουν σε αποδέκτες εκτός Κύπρου, θα ενδέχεται να καταλήγουν με τελική φορολογική υποχρέωση υψηλότερη αυτής που υπολογίζεται με βάση το υφιστάμενο πλαίσιο.
Αν αυτό ισχύει, τότε, παρόλο που πολλοί επιχειρηματίες λαμβάνουν υπόψη και διάφορα άλλα προτερήματα της Κύπρου πέραν του φορολογικού καθεστώτος, αναπόφευκτα θα εξετάσουν κατά πόσο κάποια άλλη εταιρική δομή θα είναι πιο φορολογικά συμφέρουσα. Αν υπάρχουν καλύτερες επιλογές, είναι λογικό να τις λάβουν υπόψη τους στους στρατηγικούς τους σχεδιασμούς.
Θεωρείτε ότι η δήλωση του Ευρωπαίου αξιωματούχου Πιέρ Μοσκοβισί, ότι «σε καμία περίπτωση η Κομισιόν δεν σκέφτεται να προτείνει εναρμονισμό ή καθιέρωση ελάχιστου φορολογικού συντελεστή», στοχεύει να «διορθώσει» τις όποιες αρνητικές επιπτώσεις σε χώρες οι οποίες θα επηρεασθούν;
Η δήλωση αυτή στοχεύει, πιστεύω, στο να διασκεδάσει ένα από τα βασικά επιχειρήματα/αντιρρήσεις των χωρών που διαφωνούν με την ιδέα της κοινής ενοποιημένης φορολογικής βάσης. Αυτό το επιχείρημα είναι ότι η Ευρωπαϊκή Συνθήκη ορίζει ότι η φορολογική πολιτική είναι αποκλειστικά στη δικαιοδοσία του κάθε κράτους-μέλους. Έτσι, δηλώνοντας ότι η Οδηγία που θα προταθεί δεν θα αφορά φορολογικούς συντελεστές, στοχεύει στο να πείσει ότι οι προτάσεις δεν περιορίζουν τη δικαιοδοσία του κάθε κράτους-μέλους. Είναι αλήθεια ότι δεν υπάρχει, εξ όσων γνωρίζουμε, οποιαδήποτε συζήτηση ή πρόθεση για εναρμόνιση φορολογικών συντελεστών ή καθιέρωση ελάχιστου συντελεστή. Να προσθέσουμε, φυσικά, ότι το σημαντικό για κάθε χώρα, και φυσικά και για εμάς, δεν είναι τόσο ο «ονομαστικός» συντελεστής, δηλαδή π.χ. για την Κύπρο το 12,5% σε εταιρικά κέρδη, αλλά ο αποτελεσματικός συντελεστής – δηλαδή η τελική φορολογία που υπολογίζεται στη βάση των φορολογικών κανόνων της Κύπρου, σε σχέση με τα έσοδα. Οι προτάσεις της Κομισιόν θα πρέπει να αξιολογηθούν σε σχέση με αυτήν τη βάση.
Τέρμα στη φοροαποφυγή
Πώς ακριβώς ερμηνεύετε τη δήλωση ότι «η πρόταση της Κομισιόν, η οποία σκοπεύει να βάλει τέλος στην εταιρική φοροαποφυγή, διασφαλίζει ουσιαστικά ότι τα εταιρικά κέρδη θα φορολογούνται κατά κύριο λόγο εκεί που παράγονται»;
Όπως ανέφερα και πιο πριν, σε περίπτωση που η μέθοδος κατανομής του φορολογητέου κέρδους θα βασίζεται σε δεδομένα όπως πού καταλήγουν τα προϊόντα/υπηρεσίες, πού υπάρχει προσωπικό και το ύψους κόστους του και πού υπάρχουν περιουσιακά στοιχεία, τότε, αυτό που φαίνεται να εννοεί ο κύριος Μοσκοβισί είναι ότι θεωρείται δίκαιο από την Κομισιόν να φορολογούνται τα κέρδη σε αυτές τις χώρες. Αντιλαμβάνεστε ότι, με αυτήν τη λογική, επιχειρείται ουσιαστική διαφοροποίηση των παγκόσμια κοινά αποδεκτών παραδοχών για τη φορολόγηση κερδών και τη δικαιοδοσία φορολογικών Αρχών. Αυτό ενδέχεται να δημιουργεί ακόμα ένα θέμα ανταγωνιστικότητας των χωρών κρατών-μελών έναντι τρίτων χωρών. Κατ’ επέκταση, τα κράτη-μέλη θα πρέπει να αξιολογήσουν και το δυνητικά αρνητικό αποτέλεσμα στην Ευρωπαϊκή Ένωση ως σύνολο, σε αντιδιαστολή με τα οποιαδήποτε οφέλη.
Πώς και πόσο θα βοηθήσει τη φοροαποφυγή η καθιέρωση της μαύρης λίστας;
Όπως αντιλαμβανόμαστε από τις δηλώσεις, θα υπάρχουν δύο «μαύρες» λίστες. Η μια θα αφορά εταιρείες που, προφανώς, καταλήγουν να πληρώνουν φόρους πολύ χαμηλότερους από αυτούς που θα θεωρούνται «δίκαιοι», ή που χρησιμοποιούν φορολογικούς παραδείσους ή άλλες (νομικές κατά τα άλλα) μεθόδους για σημαντική μείωση των φορολογικών τους επιβαρύνσεων. Δεν ξέρουμε ακόμα τα κριτήρια, γι’ αυτό δεν είναι δυνατό να εκφέρουμε άποψη. Κατ’ ουσίαν, όμως, φαίνεται σαν μια προσπάθεια name and shame. Η δεύτερη λίστα θα αφορά χώρες. Προφανώς, εδώ σκοπός θα είναι να καταγραφούν οι χώρες που είτε δεν θα συνεργάζονται σε σχέση με το πλαίσιο που θα γίνει, είτε μπορεί να είναι φορολογικοί παράδεισοι. Είναι, φυσικά, δυνατόν αυτές οι λίστες να συμβάλουν στη μείωση της φοροαποφυγής, όπως αυτή θα εννοείται μέσα από αυτή την Οδηγία. Να τονίσω ότι η Κύπρος δεν είναι τέτοιος φορολογικός παράδεισος και, κατ’ ακρίβεια, σήμερα είναι ίσως από τις πιο προχωρημένες χώρες σε σχέση με νομοθεσίες και κανονισμούς αναφορικά με τα θέματα αυτά.
«Θα φτιάξουμε επίσης και μια μαύρη λίστα φορολογικών παραδείσων, οι πολίτες πιέζουν και οι κυβερνήσεις πρέπει να δράσουν, είναι απαράδεκτο να χάνουμε 160 δις ευρώ τον χρόνο μόνο από τον ΦΠΑ. Το μόνο που μπορούμε να κάνουμε για να έχουμε αποτελέσματα είναι να αλλάξουμε το καθεστώς των διασυνοριακών συναλλαγών ΦΠΑ». Προειδοποίησε, όμως, για τις διαθέσεις των κρατών-μελών: «Δεν θα έλεγα ότι συμφωνούμε σε όλα, αλλά υπάρχει πίεση κάτι να γίνει σύντομα. Οι κυβερνήσεις είναι συντηρητικές, και πρέπει αυτό να το καταπολεμήσουμε».
